Auteur: Tamara Abrahams, PMN sportmasseur voor paarden
Tijdens een sportmassage behandeling test ik altijd de gevoeligheid van het kaakgewricht.
Met enige regelmaat kom ik nog wel een gevoeligheid of zelfs pijnlijkheid van dit gewricht tegen. Het TMJ (Temporomandibular Joint) oftewel het kaakgewricht is waar de onderkaak (mandibula) en de bovenkaak (maxilla) samen komen. Dit gewricht is in eerste instantie van belang bij het malen van voedsel. Om goed te kunnen kauwen dient het paard de onderkaak te kunnen ontspannen en deze naar voren te kunnen schuiven. Dit proces is ook van belang bij het nageven van het paard.
Wanneer dit niet mogelijk is, zal er veel spanning komen te staan op het kaakgewricht van het paard. Behalve spanning in het kaakgewricht, zal het ook veel spanning geven in de rest van het lichaam door de aanhechting van diverse spieren en ligamenten. Zo hecht het tongbeen van het paard aan het kaakgewricht en hechten er diverse spieren aan het tongbeen, waaronder onder andere de m. Omohyoideus – welke weer is verbonden met de schouder. De tong, het tongbeen en het kaakgewricht hebben op die manier veel invloed op de beweging van de schouder en daarmee dus ook de beweging van het voorbeen. Via de spierketens heeft een spanning op het kaakgewricht invloed op het gehele paardenlichaam en kan zo dus ook effect hebben op bijvoorbeeld de rug en het bekken. Alles in het paardenlichaam is met elkaar verbonden en dus speelt het kaakgewricht hierin ook een belangrijke rol.
Inspectie en palpatie
Bij het inspecteren van het hoofd kijk ik goed naar de spieren op het voorhoofd en de kaakspieren maar ook naar de symmetrie van de schedel, ogen, oren en neusgaten van het paard. Van voren bekijk ik of het gebit recht is of dat daar afwijkingen in te zien zijn (over-/onderbeet, een smile etc.). Vervolgens controleer ik hoe het paard reageert op druk op het kaakgewricht of op wat diepere palpatie van bijvoorbeeld de kauwspieren. Soms kunnen paarden heel fel reageren op druk op het kaakgewricht. Ze geven duidelijk aan daar ongemak te ervaren door het hoofd weg te draaien van de druk of het hoofd omhoog te gooien. Verder voel ik het tongbeen af of deze recht staat, daar deze ook van invloed is op het kaakgewricht en vice versa.
Symptomen
Symptomen van problemen bij het TMJ zijn onder andere: gevoeligheid/pijnlijkheid bij het kaakgewricht, kauwproblemen, en afwijkingen van de M. temporalis (kauwspieren) en/of M.masseter (kaakspieren). Dit kan zich uiten in de vorm van asymmetrie, hypertonie, te sterk ontwikkelde of juist atrofische spieren, niet kunnen aanraken van de oren door gevoeligheid aan één of beide oren, spanning in de hals- en schouderspieren, beperkte schouderbeweging, moeite de rug los te kunnen laten, moeite met inbrengen van het bit en/of het kantelen van het hoofd.
Oorzaken
De oorzaak is niet altijd duidelijk maar kan onder andere te vinden zijn in een niet goed gebalanceerd gebit, teveel druk op het bit (denk ook aan de invloed van de ruiter), een niet juist passend bit, een te strakke neusriem, stress, hangen in het halster of hoofdtrauma’s (stoten of vallen). Wist je dat de klem van de tandarts ook spanning en gevoeligheid op het TMJ kan veroorzaken? Daarnaast kan een hoofdstel ook veel invloed hebben op het kaakgewricht. Het komt vaak voor dat gespen van de bakstukken drukken op het kaakgewricht.
Wat kun je zelf doen?
Allereerst is het van belang jouw paard regelmatig (jaarlijks) na te laten kijken door een tandarts. Een goed functionerend gebit kan al een hoop leed besparen. Zorg voor een goed passend hoofdstel voor jouw paard welke niet drukt op het kaakgewricht en de gespen niet prikken in het gewricht en een goed passend bit. Snoer de neusriem niet te strak aan, zodat het paard de mogelijkheid heeft de onderkaak naar voren te schuiven om zo te kunnen nageven.
Een paard dat niet in de juiste houding kan bewegen kan blessures en kreupelheden ontwikkelen, zelfs een gewricht als het kaakgewricht kan hierbij een rol spelen. Heb je het idee dat jouw paard problemen heeft met het bewegen in een goede houding, moeite heeft met kauwen, het hoofd wil kantelen of anderszins beperkingen in zijn lichaam vertoont, schakel dan altijd een professional in om jouw paard te laten nakijken.
Doe de test!
Wil je zelf de invloed van een gespannen kaak ervaren? Klem je kaken maar eens hard op elkaar. Je voelt dan de spanning op de kaak, maar ook in je hals en schouders. Bij langdurige spanning in de kaak kun je ook hoofdpijn ervaren. Dit is bij paarden net zo! Pijn in dit gewricht kan een paard veel ongemak geven, maar deze zal dat niet altijd duidelijk laten zien. Wil je het TMJ bij het paard voelen? Leg je vingers dan op de uitstekende botstructuren net onder het kopstuk en de frontriem en net achter het bakstuk (zie foto hieronder). Laat je paard iets eten en voel dat het gewricht beweegt!
Sportmassage
Een PMN sportmasseur test het TMJ op pijnlijkheid en inspecteert en palpeert bovendien alle omliggende spieren. Ook de spieren van de hals en andere delen van het lichaam worden hierbij uiteraard meegenomen. Na een compleet onderzoek, inclusief bewegingsanalyse zal een sportmasseur een plan maken om de problemen te verminderen of op te lossen. Massage van de spieren op het hoofd en in de hals kan hier een onderdeel van zijn, evenals oefeningen om de mobiliteit te optimaliseren. Een PMN sportmasseur zal ook met je meekijken en meedenken over andere zaken die kunnen worden verbeterd en waar nodig je naar de juiste deskundige doorverwijzen.
